Kilka faktów o Panteonie w Rzymie

Ostatnio aktualizowane: 30.03.24

 

Rzym to wyjątkowe miejsce oferujące turystom wiele atrakcji godnych zobaczenia. Jednym z takich typowych miejsc w stolicy Włoch, które koniecznie trzeba zobaczyć, jest Panteon w Rzymie. Ta ogromna świątynia schowana jest na Polu Marsowym pomiędzy młodszymi budynkami. Zbudowano ją 50 lat po tym, jak powstało Koloseum, a wzniesiono ją na cześć rzymskich bogów, a także panującego w tamtych czasach cesarza. Trzeba zaznaczyć, że tak, jak większość budynków ze starożytnego Rzymu, tak również Panteon, zachwyca zwiedzających swoimi rozmiarami oraz architekturą. Poniższy artykuł zawiera informacje na temat Panteonu w Rzymie.

Dla Rzymian i Greków owa budowla nie służyła tylko do oddawania czci  różnym bóstwom, ponieważ stanowiła też wyraz doskonałego i boskiego porządku rzeczy. Forma architektoniczna oraz gra światła panujące w świątyni odgrywały dużą rolę w przejawach pobożności u wiernych w czasach jej powstania, gdyż wnętrze świątyni miało wówczas umożliwiać kontemplację. Wierni byli otoczeni solidnie wykonanymi murami, jednak musieli dostrzegać nad głową  obraz sklepienia niebiańskiego.

 

Panteon w Rzymie – co to za budowla?

Panteon ma kształt bardzo dużej rotundy, której wymiar to 43,3 m. Ten zabytkowy obiekt pokryty jest ogromną kopułą z oculusem pośrodku. Jest to bardzo dobre świadectwo połączenia prostej struktury zewnętrznej z przepychem formalnym wnętrza. O surowości wyglądu zewnętrznego świadczą ślepe ściany znajdujące się w większej części rotundy. Jednocześnie są one urozmaicone od strony wejściowej portykiem, który wsparto na 16 kolumnach korynckich. Z kolei ogromny bęben rotundy podzielono profilowanymi pasami na 3 kondygnacje spełniające funkcję dekoracyjną. Ponadto na ostatniej kondygnacji oparta jest kopuła, która ma kształt foremnej półkuli.

Panteon w Rzymie – opis zabytku

Panteon jest majestatyczną świątynią, a zarazem jednym z bardzo dobrze zachowanych do dzisiejszych czasów  zabytków starożytnych. Ogromna konstrukcja swoją nazwę wzięła od  słów: Pan – czyli wszystko oraz theoi – oznaczającego bogowie. Nie dziwi więc fakt, że budynek został wzniesiony ku czci rzymskich bóstw. 

Cała rotunda została wzniesiona na Polu Marsowym zgodnie z poleceniem cesarza, którym wtedy był Hadrian (czyli w latach 118 – 125 r.n.e). Zbudowano ją w miejscu świątyni, wzniesionej wiek wcześniej pod panowaniem Oktawiana Augusta, która jednak spłonęła z końcem pierwszego wieku naszej ery. Za twórcę Panteonu uważa się genialnego greckiego architekta Apollodorosa z Damaszku. W VII w. n.e. budowla została zaadaptowana na świątynię chrześcijańską. Dzisiaj jest to – Bazylika Najświętszej Marii Panny od Męczenników.

 

Panteon w starożytnym Rzymie – architektura

Panteon złożony jest z dwóch części, które są ze sobą integralnie połączone – przedsionka mającego kształt  portyku i rotundy. Należy  zauważyć, że krytycy zgodnie twierdzą, iż obie części nie pasują zbytnio do siebie. Z pewnością wpływ na obecną ocenę i odbiór ma fakt, że z dawnych zdobień budowli do dzisiejszych czasów nic się nie zachowało. Osoby interesujące się zabytkami zakładają, że wcześniej wspomniany przedsionek zarówno od wewnątrz, jak i zewnątrz pokryty był prawdziwym marmurem. Z kolei ściany rotundy ozdobiono imitującymi marmur stiukami. Zewnętrzną część kopuły pokryto pozłacanymi płytkami wykonanymi z brązu, jednak wymontowano je w 663 roku, zgodnie z poleceniem cesarza bizantyjskiego Konstansa II.

Szerokość przedsionka, który prowadzi do głównej części budynku ma 34 metry, a jego głębokość wynosi 20 metrów. Ponadto ma formę monumentalnego portyku otoczonego 16 granitowymi kolumnami w porządku korynckim. Kolumny ustawione są w kilku rzędach, pierwszy z nich złożony jest ośmiu kolumn, a tuż za nimi kryją się trzy nawy, które z kolei oddzielono od siebie rzędami po dwie kolumny. Warto zaznaczyć, że dzięki prowadzonym pracom archeologicznym wiemy, że w czasach starożytnych od portyku odchodziło kilkumetrowe podium.

Wnętrze Panteonu w Rzymie stanowi rotunda, czyli druga część budowli. Jest to okrągły budynek wykończony półkolistym dachem w kształcie kopuły. Ponadto jego ściany są solidne, gdyż mają 6 metrów grubości. Do rotundy prowadzą duże i masywne drzwi z brązu, których wysokość wynosi 7,5 metra. Według wielu informacji kilkutonowa brama wejściowa pochodzi ze starożytności, jednak nie są to oryginalne drzwi.

Szczyt rotundy zakończony jest otworem, który nazywamy oculusem. Z dołu wygląda niepozornie, jednak jego średnica wynosi 9 metrów. Warto zaznaczyć, że pełnił on przede wszystkim funkcję oświetleniową budynku. Ciekawym doświadczeniem jest zwiedzanie Panteonu, podczas lekkiego deszczu, gdyż możemy wtedy zaobserwować, jak kropelki wody wpadają do środka. Jeśli jest słoneczna pogoda, to w południe linia słońca, która wpada do środka przez otwór w dachu, wyrównuje się z linią drzwi. Mogłoby się wydawać, że w związku z otworem w dachu, w czasie obfitego deszczu wewnątrz tworzą się kałuże. Jednak Panteon rzymski w podłodze ma wyżłobione 22 niewielkie otwory, odprowadzające wodę. Wspominając o podłodze, należy zaznaczyć, że jest ona datowana na czasy antyczne, a do jej produkcji wykorzystano czerwony marmur z Egiptu i biały z Azji Mniejszej.

Rotunda to budynek, który uważa się jako jeden z najlepszych przykładów kunsztu rzymskiej architektury. Wchodząc do środka, od razu nasz wzrok skupia się na geometrycznych wzorach zlokalizowanych na sklepieniu rotundy. Ciekawe jest również to, że kwadratowe wycięcia oprócz tego, że miały ładnie wyglądać, to zmniejszały również masę całej konstrukcji.

Warto wspomnieć, że rotunda jest przeplatającymi się siedmioma półkolistymi lub kwadratowymi kaplicami i ośmioma niszami, które stanowią przede wszystkim miejsca grobowe. Dodatkowo między nimi możemy zaobserwować kolumny stojące w porządku korynckim.

 

Panteon w czasach starożytności

W miejscu dzisiejszego Panteonu wcześniej również stała świątynia. Powstanie pierwszego budynku jest zasługą Marka Agrypy. Oprócz Panteonu – poświęconego Marsowi, Wenus i Juliuszowi Cezarowi, budowle starożytnego Rzymu, które też są jego zasługą to – Łaźnie (pierwsze publiczne łaźnie w Rzymie) i Bazylika Neptuna. Jednak pierwotnie zbudowany Panteon przetrwał stosunkowo krótko, gdyż spłonął w wielkim pożarze Rzymu w 80 roku n.e. Nie była to jedyna strata, gdyż wówczas spaliło się niestety też wiele innych i cennych dla dziedzictwa kultury budowli. Panteon oczywiście szybko został odbudowany, ale ponownie nie nacieszono się długo nowo powstałą budowlą, gdyż i ją strawił ogień – co miało miejsce w 110 roku n.e. Następnej odbudowy podjął się Trajan, jednak umarł  jeszcze przed jej ukończeniem. Ostatecznie to Cesarz Hadrian w roku 125 n.e. zakończył budowę Panteonu. Mecenas sztuki charakteryzował się tym, że na wybudowanych w czasie swoich rządów budynkach nie zamieszczał własnych inicjałów. Zatem na Panteonie do dzisiaj znajdują się napisy, które były na pierwszym budynku, a mianowicie: „M AGRIPPA L F COS TERTIVM FECIT/M Agrippa LF COS TERTIVM FECIT” – czyli “Wzniesiony przez Marka Agryppę, syna Lucjusza, kiedy był po raz trzeci konsulem”.

Panteon w Rzymie – ciekawostki

Fronton Panteonu ozdobiono płaskorzeźbą, przytwierdzoną do kamienia hakami metalowymi, po których to zostały wgłębienia wyglądem przypominające ślady po kulach karabinowych.

Niewątpliwie wnętrze Panteonu jest imponujące. Zarówno piękna gra świateł i cieni, jak i również właściwości akustyczne są niezapomnianym przeżyciem dla turysty. Jak w każdym kościele, także i tu znajdują się kapliczki, ołtarze i grobowce, jednak brakuje jedynie tradycyjnego tabernakulum. Mury, na których opiera się kopuła, są bardzo solidne. Dodatkowo wykute są w nich nisze przeznaczone kiedyś na posągi czczonych wówczas bóstw. Jednak obecnie większość z nich zajęte jest przez grobowce królów włoskich i znanych mistrzów sztuki oraz architektury. Można nadmienić, że znajdują się tutaj: Grobowce króla Wiktora Emanuela II i jego następcy Humberta I,  grób wielkiego architekta i malarza Rafaela Santi oraz jego asystenta Perino del Vaga, a także architekta Baltazara Peruzziego oraz malarza Annibala Carracciego.

Do ciekawostki o starożytnym Rzymie możemy również zaliczyć informację, że do wnętrza świątyni prowadzą oryginalne wrota z II wieku n.e. Ich waga wynosi aż 20 ton, a zostały odlane z brązu. Z kolei kolumny przedsionka budowli, jaką jest Panteon – wykuto każdą z osobna z odrębnego kawałka granitu egipskiego – monolitu,

Naukowcy sugerują, że budowla pełniła również funkcję kolosalnego zegara słonecznego. Jednak trzeba zaznaczyć, że nie był on tradycyjnym zegarem o nowoczesnej formie (nieruchomego wskaźnika, który rzucał cień na tarczę). Był to raczej odpowiednik popularnego wówczas w Starożytnym Rzymie zegara, czyli takiego gdzie przez otwór wpadał snop światła, który zmieniał kąt padania w miarę upływu dnia, odmierzając tym samym czas.

Michał Anioł opisał  budowlę Panteon jako „projekt anielski, a nie ludzki”,

Pomiędzy XVI a 1883 rokiem do budynku dobudowano jeszcze dwie dzwonnice, jednak później zostały one usunięte,

Panteon ma największą kopułę na świecie, wykonaną z niezbrojonego betonu. Jedynie Santa Maria del Fiore we Florencji ma większą, ale wykonaną z cegły. Dodatkowo szacuje się, że kopuła waży 4535 ton.

Zwiedzanie Panteonu

Panteon to jeden z najczęściej odwiedzanych rzymskich zabytków. Planując jego zwiedzanie w godzinach południowych, trzeba liczyć się z tłumami zarówno wewnątrz, jak i przed świątynią. Jest to nieco uciążliwe zwłaszcza latem, gdy we Włoszech panują upalne temperatury. Wówczas przydatna będzie butelka filtrująca na wodę, aby w razie potrzeby ugasić pragnienie. Oprócz tego należy też pamiętać o nakryciu na głowę. 

Jednak jeśli możemy zaplanować swoje zwiedzanie Rzymu, to Panteon warto odwiedzić zaraz po otwarciu, aby nie przeciskać się przez turystów i by wszystko spokojnie bez pośpiechu zwiedzić. Ponadto gdy przyjdziemy stosunkowo wcześniej, to być może uda nam się trafić na pusty plac Piazza della Rotonda, na którym postawiony jest właśnie Panteon. Warto dodać, że ów plac jest otoczony kamienicami, gdzie znajduje się też kilka kawiarni. Istotną informacją jest też to, że zwiedzanie na chwilę obecną nie wymaga uiszczenia żadnej opłaty.

 

 

Dodaj komentarz

0 KOMENTARZ